Henryk Niezabitowski

AZS na starcie został w tyle przeszło o długość łodzi i szedł tak do połowy toru i trzeba było tak doświadczonego szlakowego, jak Niezabitowski, by nie zdenerwować się tem i ciągnąć wolno i spokojnie […]. Dzięki temu łódź od połowy toru zaczęła się wysuwać i o 200 m od mety walczyła już tylko z czołowym „Trytonem”, zyskując nad nim widocznie za każdym uderzeniem. Na 50 m przed metą bieg był już rozstrzygnięty¹ – tak tygodnik „Stadjon” relacjonował w sierpniu 1923 r. przebieg regat wioślarskich (czwórka ze sternikiem) o mistrzostwo Polski. Dla Henryka Niezabitowskiego był to drugi tytuł mistrza kraju – wcześniej wywalczył go w 1920 r.

• Zdjęcie: , Treść:

  Młody działacz niepodległościowy

  Henryk Niezabitowski urodził się 26 grudnia 1896 r. w Warszawie jako syn garbarskiego czeladnika Wacława i Antoniny z Kaniewskich. W 1918 r. ukończył ośmioletnie Gimnazjum Mariana Rychłowskiego (obecnie VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana) i zapisał się na studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej.

  Już jako młody chłopak angażował się w działalność niepodległościową. W wieku 14 lat dołączył do Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, a w 1911 r. – do I Plutonu Harcerskiego w Kongresówce. Przez jakiś czas pełnił funkcję drużynowego I Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”. Należał także do Polskiej Organizacji Wojskowej (1915–1918, pseudonim Golarz).

  Wstąpił do Wojska Polskiego i otrzymał przydział do 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, z którym uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej (kampanie wołyńska i wileńska). W składzie 18. Pułku Ułanów Pomorskich walczył pod Ostrołęką, gdzie został ranny. Przy zajmowaniu Nowego Dworu (obecne woj. podlaskie) wykazał się „szczególną brawurą i męstwem”². Za zasługi w odpieraniu bolszewików odznaczono go Krzyżem Virtuti Militari V klasy i Krzyżem Walecznych. W maju 1920 r. został awansowany do stopnia podchorążego, a w listopadzie (być może ze względu na stan zdrowia) – urlopowany z wojska. W kolejnych latach pracował w handlu, zajmował kierownicze stanowiska w różnych firmach w stolicy. Od 1937 r. był urzędnikiem w Ministerstwie Komunikacji, a od sierpnia 1937 do wybuchu wojny – administratorem majątku Śleszyn w pow. kutnowskim³.

• Zdjęcie:
• Treść:

  Sportowa pasja

  Zamiłowanie do sportu Niezabitowski przejawiał już we wczesnych latach edukacji. W okresie studiów związał się z AZS Warszawa, gdzie próbował swoich sił w wioślarstwie i hokeju na lodzie. W tamtych czasach popularny był tzw. płodozmian – uprawianie dwóch różnych dyscyplin w zależności od pory roku.

• Zdjęcie:
• Zdjęcie: , Treść:

  Okazało się, że to wioślarstwo jest mocniejszą stroną Henryka. Już początki występów w AZS-ie przyniosły mu sukces: w 1920 r. zdobył mistrzostwo Polski w czwórce ze sternikiem. Wynik udało się powtórzyć w latach 1923–1925. Po tytuł mistrza Polski Niezabitowski sięgał także w ósemce (1920, 1925–1927).

  Lata jego pierwszych sukcesów to również okres intensywnego rozwoju polskiego wioślarstwa. Mimo że na igrzyskach olimpijskich w Paryżu nasza reprezentacja wypadła nie najlepiej, prasa upatrywała szans na triumfy w przyszłości: Niesprawiedliwością byłoby według tych wyników oceniać moc i możliwości naszych rycerzy wiosła. W klubach wre praca. Reakcji poolimpijskiej ani śladu. Można śmiało rzec, że już rozpoczęto przygotowania do Amsterdamu⁴. Cztery lata później reprezentacja Polski, w której był Niezabitowski, zajęła czwarte miejsce w ósemkach.

• Zdjęcie:
• Treść:

  Wcześniej, w 1924 r., wioślarz zdobył tytuł akademickiego mistrza świata w czwórkach ze sternikiem. Rok później na mistrzostwach Europy w Pradze Polacy zajęli czwarte miejsce w ósemce. W 1926 r. w Lucernie uplasowali się na szóstej pozycji, a w kolejnym roku we włoskim Como byli trzeci (po Włochach i Szwajcarach).

• Zdjęcie:
• Treść:

  Kolejny sukces, odniesiony pod okiem samego króla Wiktora Emanuela III, też miał miejsce na Półwyspie Apenińskim. Podczas prestiżowych regat w Pawii Niezabitowski wraz z Ottonem Gordziałkowskim, Lucjanem Kulejem, Władysławem Nadratowskim i Piotrem Kurnickim wywalczyli pierwsze miejsce. Polacy pokonali dużo lepiej rokujące i wspaniale przygotowane reprezentacje Wielkiej Brytanii, Włoch i Szwajcarii. Od czasu triumfu w Pawii do członków polskiej reprezentacji przylgnął przydomek „pawiany”.

  Choć na lodzie nie udało mu się osiągnąć tylu sukcesów, co w wioślarstwie, Niezabitowski należał do czołowych hokeistów warszawskiego AZS-u. Na pozycji bramkarza wystąpił m.in. w inauguracyjnym zagranicznym występie akademików w Szwajcarii (1924/1925) i w pierwszym (1926) występie polskiej reprezentacji w mistrzostwach Europy w Davos (6 miejsce)⁵. Ponadto w latach 1923-1924 pełnił funkcję wiceprezesa ds. sportowych AZS-u.

• Zdjęcie: , Treść:

  Igrzyska za drutami

  W trakcie wojny obronnej 1939 r. Niezabitowski walczył pod Siedlcami i w obronie stolicy. Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej (przebywał w obozach jenieckich Hohenstein, Arnswalde, Gross-Born).
  Zgodnie z konwencją genewską jeńcy w oflagach nie pracowali, mieli więc sporo wolnego czasu. Niemcy dopuszczali możliwość działalności sportowej, jednak podlegała ona kontroli. Nad wszystkim czuwały komisje sportowe i rady wychowania fizycznego. Zakładano kluby zrzeszające zawodników, które stawały do rywalizacji – było to coś na kształt mistrzostw obozu w różnych dyscyplinach⁶. Zawody i życie sportowe w oflagach trwały przez większą część okresu istnienia obozów. Apogeum ich działań przypadło na rok 1944, rok olimpijski. Dwa obozy, oflag II C Woldenberg i oflag II D Gross-Born, zorganizowały wówczas – za zgodą niemieckiej komendy obozu – zawody sportowe nawiązujące do igrzysk olimpijskich⁷.

   

• Treść:

  Niezabitowski włączał się w organizację obozowego życia sportowego. Zaprzyjaźnił się z Zygmuntem Weissem (znali się wcześniej z AZS Warszawa), dwukrotnym olimpijczykiem, lekkoatletą i dziennikarzem. Wspólnie zorganizowali olimpiadę jeniecką i razem opuszczali olimpijską flagę 15 sierpnia 1944 r.

  Dzięki wykształceniu w zakresie inżynierii lądowej Henryk Niezabitowski znalazł po wojnie zatrudnienie w zarządach eksploatacji dróg publicznych. Pracował m.in. w Kielcach i w Radomsku, gdzie zmarł 26 czerwca 1976 r. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

• Treść:

   

  Koloryzacja zdjęć archiwalnych: Anna Marjańska Przypisy: 1 Po regatach w Bydgoszczy, „Stadjon”, nr 20/1923, s. 5. 2 Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. 18 pułk Ułanów Pomorskich, Warszawa 1929, s. 17. 3 Niezabitowski Henryk Szczepan, https://www.olimpijski.pl/pl/bio/1581,niezabitowski-henryk-szczepan.html, dostęp: 25.06.2020 r. 4 Co słychać u wioślarzy?, „Stadjon”, nr 36/1924, s. 12. 5 Niezabitowski Henryk Szczepan, https://www.olimpijski.pl/pl/bio/1581,niezabitowski-henryk-szczepan.html. 6 Agnieszka Fietkiewicz-Zapalska, Sport w obozach jenieckich [w:] Sport za drutami (1939–1945), pod red. Tadeusza Skoczka, Warszawa 2015, s. 9–10. 7 Tamże, s. 10.